Działalność krajowych i międzynarodowych organów ochrony prawnej

została sporządzona w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 roku, a weszła w życie w dniu 8 września 1953 roku. Polska ratyfikowała Konwencję w dniu 19 stycznia 1993 roku jako jedno z 47 Państw - Członków Rady Europy. Dokument ten stanowi wspólną wartość europejskiej demokracji oraz zapewnia unikalny europejski porządek prawny w sferze ochrony praw jednostki i demokracji. Na podstawie Konwencji w 1959 roku powołano do życia Europejski Trybunał Praw Człowieka mający siedzibę w Strasburgu, który w chwili obecnej jest jedynym sądem międzynarodowym, do którego dostęp ma każdy pokrzywdzony po spełnieniu określonych warunków przewidzianych przepisami Konwencji. Prawo do skargi stanowi najważniejszy element tego systemu i umożliwia zarówno osobom indywidualnym, grupom osób i organizacjom międzynarodowym ( tzw. skargi indywidualne), jak i Państwom - Stronom Konwencji (tzw. skargi międzypaństwowe) dochodzenie swoich praw i wolności zagwarantowanych w Konwencji. Trybunał rozpoznając konkretne zarzuty stawiane państwu przez pokrzywdzonych tworzy jednocześnie wspólne zasady i standardy w sferze praw człowieka, które Państwa - Strony zobowiązane są zapewnić jednostce w każdych warunkach.

II. Współpraca w ramach Systemu Narodów Zjednoczonych.
Organizacja Narodów Zjednoczonych, która powstała na konferencji w San Francisco w 1945 r., postawiła sobie za cel nie tylko utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa na świecie, lecz również rozwój i wzmocnienie ochrony praw człowieka. Na realizację tego celu składało się stworzenie szeregu standardów z zakresu ochrony praw człowieka o charakterze ponadnarodowym. W wyniku tych działań powstała Międzynarodowa Karta Praw Człowieka (ang. „International Bill of Rights”), w skład której wchodzą:
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka
Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych
Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych
I Protokół dodatkowy do MPPOiP w sprawie zawiadomień indywidualnych
II Protokół dodatkowy do MPPOiP w sprawie kary śmierci
Uchwalenie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka w 1948 r. dało podstawy do stworzenia szeregu konwencji i innych umów międzynarodowych z zakresu wolności i praw człowieka. Na początku lat 50-tych XX-tego wieku rozpoczęto prace nad Międzynarodowym Paktem Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Międzynarodowym Paktem Praw Społecznych, Gospodarczych i Kulturalnych. Obydwa Pakty zostały uchwalone przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w dniu 16 grudnia 1966 r., natomiast weszły w życie w 1976 r.

III. Inne organizacje międzynarodowe i prawa człowieka.
Z prawami człowieka bezpośrednio związana jest działalność kilku organów UE. Najważniejszą rolę w tym zakresie pełnią:
Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej - utworzona na podstawie rozporządzenia Rady nr 168/2007 z 15 lutego 2007 r., zastępująca funkcjonujące od 1998 r. Europejskie Centrum Monitoringu Rasizmu i Ksenofobii. Jest ona niezależnym organem doradczym, którego celem jest, zgodnie z art. 2 rozporządzenia, dostarczanie pomocy i wiedzy fachowej w zakresie praw podstawowych odpowiednim instytucjom, organom, biurom i agencjom Unii oraz jej państwom członkowskim przy wdrażaniu przez nie prawa unijnego; wsparcie to służy zapewnieniu pełnego poszanowania praw podstawowych przez te instytucje i organy przy podejmowaniu przez nie środków lub określaniu kierunków działań w dziedzinach należących do ich kompetencji. Cel ten Agencja ma osiągnąć m.in. poprzez:
opracowywanie metod i standardów poprawy porównywalności, obiektywności i rzetelności danych na szczeblu europejskim, we współpracy z Komisją i państwami członkowskimi,
formułowanie i publikowanie, z własnej inicjatywy lub na wniosek Parlamentu Europejskiego, Rady lub Komisji, wniosków oraz opinii na tematy szczegółowe z przeznaczeniem dla instytucji Unii Europejskiej i państw członkowskich wdrażających prawo unijne;
publikowanie rocznych sprawozdań na temat kwestii praw podstawowych, które objęte są zakresem działania Agencji, i wskazywanie w nich przykładów wzorcowych działań.
Na czele Agencji stoi dyrektor, mianowany na 5-letnią kadencję z możliwością jednokrotnego jej przedłużenia o 3 lata. W skład Agencji wchodzą następujące organy: zarząd (organ wykonawczy), rada wykonawcza (organ doradczy) oraz komitet naukowy (organ ekspercki). Polska posiada dwóch reprezentantów w zarządzie Agencji (prof. Mirosław Wróblewski – członek, dr Michał Balcerzak – zastępca członka) oraz jednego reprezentanta w komitecie naukowym (prof. Roman Wieruszewski). Siedzibą Agencji jest Wiedeń. Więcej informacji o działalności APP można znaleźć pod adresem: http://fra.europa.eu/en.
Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich - bada skargi złożone na niewłaściwe administrowanie w organach, instytucjach i jednostkach organizacyjnych UE. Mandatowi Europejskiego RPO nie podlega jedynie Trybunał Sprawiedliwości UE wykonujący funkcje sądowe. Rzecznik może stwierdzić niewłaściwe administrowanie w przypadku, gdy instytucja nie przestrzega praw podstawowych, przepisów lub zasad dobrej administracji. Europejski RPO prowadzi zazwyczaj postępowanie na podstawie otrzymanych skarg. Może on również wszcząć postępowanie z własnej inicjatywy. Prawo do złożenia skargi przysługuje każdej osobie fizycznej i prawnej mającej miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę w Państwie Członkowskim UE. Skargę można wnieść za pomocą poczty, faksu lub drogą elektroniczną. Formularz skargi jest dostępny na stronie internetowej Europejskiego RPO.
Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich może poinformować zaskarżoną instytucję o wniesionej skardze, sugerując rozwiązanie problemu. Jeśli sprawa nie zostanie rozwiązana w trakcie postępowania w sposób zadowalający, będzie on próbował doprowadzić do polubownego rozstrzygnięcia sporu i naprawienia szkody wyrządzonej w wyniku nieprawidłowego administrowania. Jeśli polubowne rozwiązanie sporu okaże się niemożliwe, Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich może zarekomendować sposób rozwiązania danego problemu. W sytuacji gdy instytucja nie zaakceptuje jego zaleceń, Europejski RPO może sporządzić specjalny raport, który następnie zostaje skierowany do Parlamentu Europejskiego. Oficjalna strona internetowa Europejskiego RPO po polsku: http://www.ombudsman.europa.eu/pl/home.faces
Specjalny Przedstawiciel Unii Europejskiej ds. Praw Człowieka - mianowany na podstawie decyzji Rady z dnia 25 lipca 2012 r. (2012/440/WPZiB). Działa on pod zwierzchnictwem Wysokiego Przedstawiciela UE ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa. Przy realizacji swoich zadań ściśle współpracuje Europejską Służbą Działań Zewnętrznych (EEAS). Do jego obowiązków należy m.in. zwiększanie skuteczności, obecności i widoczności Unii w zakresie ochrony i propagowania praw człowieka, zwłaszcza poprzez pogłębianie dialogu w dziedzinie współpracy politycznej Unii z krajami trzecimi, podmiotami gospodarczymi, społeczeństwem obywatelskim oraz organizacjami międzynarodowymi i regionalnymi, a także poprzez działania na forach międzynarodowych oraz poprawa spójności unijnych działań w zakresie praw człowieka i szersze uwzględnianie kwestii praw człowieka we wszystkich obszarach działań zewnętrznych Unii. Mandat Specjalnego Przedstawiciela obejmuje przyczynianie się do realizacji unijnej polityki, wytycznych, zestawów narzędzi i planów działania w obszarze praw człowieka, pogłębianie dialogu na temat praw człowieka z rządami krajów trzecich oraz z organizacjami międzynarodowymi i regionalnymi, a także przyczynianie się do polepszenia jakości unijnych polityk i działań w obszarze ochrony i propagowania praw człowieka. Więcej informacji na temat działalności Specjalnego Przedstawiciela Unii Europejskiej ds. Praw Człowieka można znaleźć na stronie pod adresem: http://eeas.europa.eu/policies/eu-special-representatives/index_en.htm.
Grupa Robocza ds. Praw Człowieka (COHOM) - utworzona przez Radę w 1987 r. (jej mandat został odnowiony w 2003 r.). Grupa ta odpowiedzialna jest za kwestie związane z prawami człowieka w stosunkach zewnętrznych UE. Do jej zadań należy m.in. zbieranie i ocena bieżących informacji o naruszeniach praw człowieka w różnych częściach świata oraz przedstawianie propozycji reakcji Unii na takie naruszenia. W skład grupy wchodzą eksperci z zakresu praw człowieka z poszczególnych państw członkowskich oraz z Komisji Europejskiej.
Reprezentantem Polski w COHOM jest przedstawiciel Departamentu Narodów Zjednoczonych i Praw Człowieka Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Więcej informacji na temat działalności Grupy Roboczej ds. Praw Człowieka można znaleźć pod adresem: http://eeas.europa.eu/human_rights/workgroup/index_en.htm.


Źródło strony: www.ms.gov.pl