Szlaki piesze i rowerowe

2009-04-02 21:19:22 Zapraszamy turystów do skorzystania z czterech wycieczek, których opisy zamieszczamy w tym rozdziale. Wycieczki są przeznaczone głównie dla turystów zmotoryzowanych i rowerowych. Ale również turyści piesi mogą skorzystać z opisów najciekawszych miejsc i obiektów podczas wędrówek po znakowanych szlakach ziemi łęczyńskiej.

Szlaki piesze

■ Centralny Szlak Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego, z Włodawy do Urszulina (niebieski); na obszarze powiatu: j. Zagłębocze - j.Uściwierz - Wólka Nadrybska - Kol. Świerszczów - Świerszczów.
■ Poleski Szlak Partyzancki, z Urszulina do Parczewa (czerwony); na obszarze powiatu: j. Uściwierz - Czarny Las - Ostrówek - Kaniwola - j. Brzeziczno - j. Rogóźno - j. Dratów - j. Krzczeń.
■ Z Roztocza Zachodniego na Polesie Lubelskie, z Szastarki przez Lublin do Kaniwoli (żółty); na obszarze powiatu: Trębaczów - Łęczna - Kol. Turowola - Puchaczów - Dratów - Kobyłki - Kaniwola.

Szlaki i trasy rowerowe:

■ Szlak przez Wyżynę Lubelską i Polesie Lubelskie, z Lublina do Woli Uhruskiej nad Bugiem (czerwony); na obszarze powiatu: Charlęż - Zawieprzyce - Ziółków - Łęczna - Turowola - Puchaczów - Bogdanka - Kaniwola - Ostrówek - Czarny Las.
■ Śladami wschodniosłowiańskiej tradycji cerkiewnej na Polesiu Lubelskim, z Puchaczowa do Horostyty (żółty); na obszarze powiatu: Puchaczów - Dratów - Kaniwola -j. Piaseczno - Piaseczno - Zamłyniec.
■ Daleko od szosy - system 5 tras rowerowych w powiecie łęczyńskim; są one dobrze oznakowane i zaopatrzone w tablice z mapami tras, a następujące ważne obiekty przyrodnicze i kulturowe posiadają tabliczki z podstawowymi informacjami krajoznawczymi:
1. zespół pałacowo-parkowy w Zawieprzycach,
2. kościół barokowy w Kijanach,
3. zespół pałacowo-parkowy w Kijanach,
4. użytek ekologiczny w Radzicu Starym,
5. zespół parkowy w Podzamczu,
6. synagoga w Łęcznej,
7. kościół renesansowy w Łęcznej,
8. zespół parkowo-dworski w Łańcuchowie,
9. zespół parkowo-dworski w Łysołajach,
10. kopiec-mogiła Powstańców Styczniowych w Klarowie,
11. kościół barokowy w Puchaczowie,
12. cerkiew prawosławna w Dratowie,
13. rezerwat przyrody „Jezioro Brzeziczno”,
14. projektowany rezerwat wodno-torfowiskowy w Białce,
15. kościół pounicki w Świerszczowie,
16. zespół dworsko-parkowy w Świerszczowie,
17. grobowiec neolityczny w Nadrybie,
18. kościół pounicki w Cycowie,
19. grodzisko Choina–Horodyszcze w Wólce Bieleckiej.


Zwiedzamy ziemię łęczyńską

■ Wycieczka 1.
Łęczna - miasto nad Wieprzem i Świnką

Niemal wszyscy podróżni, którzy pokonują trasę drogową z Lublina do Łęcznej, zwracają uwagę na malownicze położenie topograficzne miasta. Łęczna zajmuje wysoki, przełomowy brzeg Wieprza, który dodatkowo przecięty jest głębokim parowem Świnki. Po przejechaniu w poprzek Nadwieprzańskiego Parku Krajobrazowego znajdziemy się w stolicy Lubelskiego Zagłębia Węglowego, mieście Łęczna, które otrzymało prawo miejskie już w 1467 roku.
Ciekawe dzieje miasta można odczytać w czasie jego zwiedzania. Charakterystyczny jest układ urbanistyczny Starego Miasta z trzema rynkami, który kształtował się od XV do pocz. XIX wieku.
Dzięki otrzymywanym przywilejom królewskim na organizowanie jarmarków, przybywało tutaj tysiące kupców z ziem Królestwa Polskiego, Litwy i z innych krajów Europy.

Świetność Łęcznej przypadła na czasy Odrodzenia. Rozwinęło się wówczas rzemiosło i handel, rozbudowano ośrodek zamkowy na Podzamczu, stawiano liczne karczmy, pensjonaty i domy zajezdne - te ostatnie, wprawdzie późniejsze, bo XIX-wieczne, zachowały się m.in. przy ul. 3 Maja 26 i 36 oraz placu Kanałowym 18 i 26.

Dzisiaj na gwarnych niegdyś ulicach i rynkach staromiejskich panuje spokój. Największy z nich, noszący nazwę placu Kościuszki, przekształcony został na skwer miejski. Przy placu stoi budynek Urzędu Miasta, a także klasycystyczna bryła Urzędu Stanu Cywilnego z czterokolumnowym portykiem. W okresie zaborów budynek pełnił rolę odwachu, a od 1920 roku magistratu. Wówczas był dostawiony do niego areszt i mieszkanie stróża.

Najstarszy łęczyński rynek, funkcjonujący częściowo do dzisiaj, leży w pobliżu zespołu synagogalnego. Tu wznosi się barokowa Synagoga Duża z poł. XVII wieku, obecnie siedziba Muzeum Regionalnego. Świątynia ma łamany dach polski i dobrze zachowany wystrój wnętrza. W środkowej części wznosi się imponująca bima, czyli miejsce do odczytywania i wykładania Tory. Bima jest zbudowana na planie kwadratu; toskańskie kolumny podtrzymują sklepienie krzyżowe. Jest ono dekorowane renesansową sztukaterią i polichromią. Do wschodniej ściany synagogi przylega aron-ha-kodesz, tj. szafa na rodały, czyli zwoje Tory. W sali modlitw są też eksponowane ruchome zbiory judaiców. W innych pomieszczeniach udostępnione są różnotematyczne zbiory muzealne: archeologiczne, historyczne, etnograficzne; organizowane są także wystawy czasowe poświęcone regionowi łęczyńskiemu.

Warto wiedzieć, że Łęczna była znaczącym miejscem żydowskiego osadnictwa już w pocz. XVI wieku. W poł. XIX stulecia Żydzi stanowili aż 64,3% ludności miasteczka. W XVII wieku obradował tu słynny Sejm Czterech Ziem (Waad Arba Aracot), który był najważniejszą instytucją samorządową polskich Żydów. Wnieśli oni duży wkład w rozwój tutejszego handlu i rzemiosła. Niestety, podzielili tragiczny los pobratymców w czasie II wojny światowej. Pamięć zamordowanych przez hitlerowców Żydów czci tablica umieszczona na zewnętrznej elewacji synagogi. Obok świątyni zgromadzone są, w formie lapidarium, szczątki macew, które zostały zebrane z terenu miasta. Na kirkucie, w pobliżu stadionu GKS „Górnik Łęczna”, stoi ohel poświęcony łęczyńskiemu cadykowi Szlomo Leibie, wybitnemu przedstawicielowi ruchu chasydzkiego.
Synagoga Mała pełniła też rolę szkoły żydowskiej. Obecnie mieści się w niej Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna. Wewnątrz zachowała się kamienna umywalnia do rytualnego obmywania rąk.

Trzeci rynek- obecnie nieużytkowany w celach handlowych - z XVIII wieku, usytuowany jest na zachód od najstarszego targowiska.
Na wzniesieniu, na wschód od synagogi, widoczna jest sylwetka kościoła paraf. pw. św. Marii Magdaleny. Wzniesiono go w latach 1613-1631 sumptem Adama Noskowskiego, pod czynnym nadzorem budowlanym muratora Jana Wolffa. Świątynia jest jednym z cenniejszych obiektów na Lubelszczyźnie, który reprezentuje renesans lubelski w architekturze sakralnej.
W barokowo-rokokowym wnętrzu na szczególną uwagę zasługują: ołtarz główny, ołtarze boczne, obraz św. Marii Magdaleny oraz portrety Jana III Sobieskiego i Seweryna Rzewuskiego. Przed kościołem wznosi się murowana dzwonnica z 1827 roku, a za ogrodzeniem stoi interesujący budynek dawnej mansjonarii z poł. XVII wieku. Natomiast w ogrodzie, po przeciwnej stronie dziedzińca kościelnego, zachował się drewniany budynek plebanii z poł. wieku XIX, z dekoracją w stylu szwajcarskim.

Kilkaset metrów na północ, na wzniesieniu, rozpościera się okazały zespół dworsko-parkowy Podzamcze. To teren dawnego zamku, który był zbudowany na stromej skarpie dolinnej Wieprza i Świnki już w XV wieku. Po zamku nie ostały się widoczne ślady, ale warto zwiedzić ładny park z okazałymi drzewami, a także ogrody i pozostałości folwarku z XIX wieku, niestety w większości w ruinie. Dużą ciekawość budzi sugestywny zwierzyniec gadów jurajskich, który stworzyła w betonie ręka miejscowego twórcy - Bogumiła Brodzisza.

■ Wycieczka 2.
W krainie jezior, lasów i węgla

Łęczna jest nie tylko stolicą powiatu, ale stanowi też symboliczną bramę na Pojezierze Łęczyńsko-Włodawskie. Trasa tej wycieczki przebiega w większości przez południową enklawę Parku Krajobrazowego „Pojezierze Łęczyńskie”.
Wyruszając z Łęcznej w kierunku północnym, warto zatrzymać się na chwilę w Ludwinie, aby zobaczyć pozostałości zespołu dworskiego z końca XIX wieku. Dawny budynek Urzędu Gminy, z charakterystycznymi kolumnami, pochodzi z tego samego okresu.

Zaraz po przekroczeniu Kanału Wieprz-Krzna, odgałęzia się lokalna droga do wsi Dratów. Widać z niej duże rozlewisko zbiornika retencyjnego (ok. 170 ha), który powstał z jeziora Dratów w wyniku prac melioracyjnych. Akwen jest obwałowany i otacza go szeroki pas zarośli szuwarowych. Często można zastać tu wędkarzy, którzy łowią ryby z łodzi lub pontonu.
Stojący na brzegu kamienny obelisk wystawiono w 1928 roku – w 10-lecie odzyskania niepodległości Polski.
We wsi góruje sylwetka murowanej cerkwi prawosławnej w stylu klasycystyczno-bizantyńskim pw. św. Mikołaja, z ok. 1880 roku. Świątynia została ostatnio odnowiona, a przed ogrodzeniem postawiono tablicę informacyjną z historią parafii.

Kilka kilometrów dalej na płn.-zach. leży następne jezioro zaporowe - Krzczeń. Do zachodniego brzegu jeziora dochodzi droga, która wiedzie wcześniej przez Kolonię Dratów. To małe niegdyś jezioro, o powierzchni 19,8 ha, jest dzisiaj dużym rezerwuarem wody o pow. 170 ha w obrębie obwałowania. W zakrzywieniach licznie gnieżdżą się słowiki szare, łozówka i rokitniczka, a z rzadszych gatunków - dziwonia i strumieniówka. Podwodne łąki i zarośla szuwarowe są dobrym miejscem do żerowania ryb karpiowatych, które są poławiane przez wędkarzy.

Zupełnie inny charakter ma jezioro Rogóźno (57 ha). Najdogodniejszy dostęp do wody jest od strony północnej, od Ośrodka Sportów Wędkarskich „Bogdanka”. Miłośnicy czynnego i biernego wypoczynku mają do dyspozycji plażę, kąpielisko, pomost i sprzęt pływający. Na brzegu zachodnim zlokalizowany jest Ośrodek Wypoczynkowy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Owalny kształt misy jeziornej, znaczna głębokość (24,5 m), duże nachylenie brzegów i czysta woda uzasadniają krasową genezę jeziora Rogóźno.

Podobny, wypoczynkowo-rekreacyjny, charakter ma nieodległe jezioro Łukcze. Przybrało ono łukowaty czy też nerkowaty kształt, ponieważ składa się z dwóch połączonych mis jeziornych o łącznej powierzchni 56,5 ha. Maksymalna głębokość dochodzi do 9 m. Na piaszczystym, wschodnim i północno-wschodnim brzegu znajdują się nieduże ośrodki wypoczynkowe, a w ich sąsiedztwie dziesiątki prywatnych domków letniskowych.
Spacerując brzegiem jeziora, można zaobserwować różne zespoły roślin wodnych. Pas szuwarów złożony jest głównie z pałki wąskolistnej, trzciny i oczeretu. W odkrytych miejscach daje się zauważyć asocjacje lilii wodnych.

Na zachodnim brzegu jeziora Łukcze, kryje się wśród lasu bagiennego i torfowisk jeziorko Łukietek. Jest ono perełką przyrodniczą godną miana rezerwatu. Na płytkiej wodzie zielenią się liście grzybienia północnego z okazałymi kwiatostanami. Krzewinki bagna zwyczajnego, zajmujące wraz z karłowatymi sosnami i brzozami podmokłe brzegi, wydzielają intensywną woń. Znawcy flory reliktowej wypatrzą rzadkie gatunki roślin: rosiczki, pływacza drobnego, jeżogłówkę mniejszą, turzycę strunową, żurawinę błotną i jagodę bagienną.

Położone na północnym skraju powiatu łęczyńskiego jezioro Zagłębocze (59 ha, 23,3 m gł.) należy do ulubionych miejsc wypoczynkowych na Pojezierzu. Oferuje ono piaszczyste plaże, czystą wodę i urocze sąsiedztwo lasu, pól i łąk. Tutejszy ośrodek wypoczynkowy udziela noclegów, prowadzi wypożyczalnię sprzętu pływającego i zapewnia kompleksowe usługi gastronomiczne.

Kolejne jezioro na naszej trasie to Piaseczno (84,7 ha, 38,8 m gł.). Może ono oczarować każdego turystę widokiem lazurowej, przezroczystej wody, nieprzebraną głębią, złocistymi plażami i otoczeniem. Na wschodnim brzegu zlokalizowany jest Ośrodek Wypoczynkowy Akademii Rolniczej w Lublinie specjalizujący się w usługach żeglarskich. Zachodni brzeg jeziora, który osłonięty jest sosnowo-brzozowym lasem, ma duże, ładne, strzeżone kąpielisko z pływającym pomostem. W jego pobliżu znajduje się nowoczesny ośrodek wypoczynkowy z polem namiotowym i wypożyczalnią sprzętu pływającego. Z tego miejsca prowadzi przez las w kierunku zachodnim ścieżka przyrodnicza o długości ok. 0,7 km, umożliwiająca dotarcie do rezerwatu „Jezioro Brzeziczno”, o pow. 98,7 ha. Otoczone torfowiskami i lasem bagiennym jeziorko ma tylko 7,5 ha powierzchni i jako dystroficzne znajduje się w końcowym stadium zarastania i zaniku. Rezerwat jest ostoją chronionych lub bardzo rzadkich gatunków flory reliktowej, głównie północnej.

Przykładem jeziora eutroficznego, którego wody zawierają duże ilości składników pokarmowych, przez co mocno zarośniętego, jest Bikcze (3,3 m gł.). Zejście na jego brzeg możliwy jest tylko od strony wschodniej, od przysiółka Ostrówek. Pierwotnie jezioro Bikcze miało 85 ha powierzchni, a po obwałowaniu i włączeniu w system melioracyjny zajmuje 123 hektary.

Szutrowa droga, wiodąca przez rozległe łąki, doprowadza do wsi Kaniwola. Miejscowość znana jest z bitwy powstańców polskich z wojskami carskimi w 1863 roku. Tu znajduje się zespół dworsko-parkowy z przełomu XIX/XX wieku.

Do odkrytej wody, bardzo zarośniętego jeziora Nadrybie bronią dostępu trzęsawiska, natomiast warto zobaczyć przylegające do jeziora od zachodu wodne uroczysko, stworzone ręką człowieka. Wśród kęp sitowia i podtopionych olch pływają sielsko łabędzie.
Wieś Nadrybie zamieszkała była już u schyłku IV tysiąclecia p.n.e., jak o tym świadczy, odnaleziony przez archeologów, kamienny grób skrzynkowy z okresu kultury amfor kulistych. Zrekonstruowaną część grobowca można obejrzeć na dziedzińcu tutejszej szkoły podstawowej.

Następnym etapem wycieczki jest jezioro Uściwierz (284 ha), największy naturalny akwen na Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim, posiadające status użytku ekologicznego. Ma ono wąskie dojścia do brzegu od strony południowej, tj. od przysiółka Ostrów Nadrabski. Jezioro imponuje rozległością, ale jest stosunkowo płytkie (maks. 6,5 m, przeciętnie 1 m). Jego wody należą do eutroficznych. Niezwykłe jest bogactwo tutejszej flory i fauny. W powietrzu, na toni wodnej i w oczeretach da się zaobserwować rzadkie gatunki ptaków: czaplę siwą, remiza, rycyka, kulika wielkiego, bataliona czy błotniaka stawowego.

Ukryte wśród łąk, torfowisk i lasu bagiennego jeziorko Uściwierzek vel Ciesacin, o statusie użytku ekologicznego, osiągalne jest tylko dla wytrawnych turystów i przyrodników. Ten kilkuhektarowy, kameralny akwen śródleśny, urzekający urodą, wygląda jak z bajki, przy tym wyróżnia się dostojeństwem i spokojem. Jego cenna roślinność i naturalność powinny nadal pozostać niezmienione.

Przemysłowy krajobraz kopalni węgla kamiennego w Bogdance stanowi duży kontrast z wcześniejszymi widokami. Kopalnia była budowana w dużym trudzie przez kilka lat ze względu na niesprzyjające warunki geologiczne. W 1982 roku rozpoczęto eksploatację węgla z warstw karbońskich, ale dopiero od roku 1995 kopalnia osiąga coraz wyższą rentowność ekonomiczną. Trzeba przyznać, że Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A. - bo tak brzmi oficjalna nazwa zakładu - wykazuje starania o ochronę środowiska przyrodniczego. Pozytywnym tego przykładem jest rekultywacja ogromnej hałdy skały płonej, na której rosną różne gatunki roślin zielnych, drzew i krzewów.

Niedaleko Bogdanki leży stara osada Puchaczów, prawo miejskie nabyła jeszcze w 1527 roku, jednak zostało jej ono zabrane przez carat w ramach represji popowstaniowych po 1863 roku. Właściciele tutejszych dóbr, bracia Bogdanowicze, byli jednymi z aktywniejszych uczestników Powstania Styczniowego w tym regionie.
Na dawnym placu parkowym, obecnie skwerze, stoi barokowa kapliczka z XVIII wieku, a za nią odsłania się późnobarokowy kościół paraf. pw. Wniebowzięcia NMP z tego samego stulecia. Jego fasada szczyci się bogatym ukształtowaniem wklęsło-wypukłej dekoracji muratorskiej i rzeźbiarskiej. Ołtarz główny, rokokowy, wieńczą rzeźby aniołów adorujące postać Matki Boskiej z Dzieciątkiem, której wizerunek widnieje na obrazie. Całe wnętrze nawy ma kunsztowny, zabytkowy wystrój architektoniczny.

Zbliżając się do Łęcznej, można zobaczyć jeszcze jeziorko Turowolskie, położone ok. 1 km na północ od wsi Turowola. Znajduje się ono w bagnistej niecce, wraz z nieodległym jeziorem Dratów. Do lustra wody jest trudne dojście przez zespół podtopionej wierzby szarej, i przez to nie zawsze możliwe. Ten płytki, zanikający zbiornik może być przykładem niekorzystnych zmian w stosunkach wodnych Pojezierza, spowodowanych nieprzemyślanymi pracami osuszającymi.

Wycieczka 3.
W krainie obniżeń i pagórów

Proponujemy zwiedzanie wschodniej części powiatu łęczyńskiego, która położona jest w gminie Cyców. Turyści mogą tu dojechać z Dorohuczy, drogą nr 838, odgałęziającą się od trasy krajowej nr 82.

W pobliżu Cycowa widoczne są w terenie zagłębienia bezodpływowe o zarysie owalnym lub kolistym, świadczące o toczących się procesach krasowych w skałach węglanowych. Część zagłębień przekształcona została w małe stawy. Dawniej moczono w nich len, z którego tkano grube płótno zwane cycem. Z tego rękodzieła słynęły właśnie okolice Cycowa.
W osadzie, przy ul. Kościuszki, zachowały się pozostałości zespołu folwarcznego; dawniej stał tu zbór ewangelicki. W centrum Cycowa wznosi się d. cerkiew unicka pw. św. Michała Archanioła z 1860-1870 roku. Już kilka lat później została zamieniona na prawosławną, a w 1918 roku świątynię przejął kościół rzymskokatolicki. Nowy kościół w Cycowie imponuje wielkością i ładnym wystrojem architektonicznym.
W centrum osady uwagę zwiedzających zwraca pomnik poświęcony polskim żołnierzom z 4. Brygady Jazdy płk. Nieniewskiego, którzy stoczyli w okolicy zwycięską bitwę z bolszewikami w dniach 15 i 16 sierpnia 1920 roku. O jej wyniku zadecydowała brawurowa szarża 1. Szwadronu 7. Pułku Ułanów Lubelskich. Polegli żołnierze spoczywają na cmentarzu wojennym z I wojny światowej, który znajduje się na tzw. krzyżówkach przy drodze do Lublina.

Podążając w stronę Włodawy, nie sposób nie zauważyć ładnego krajobrazu poleskiego. Szczególnie malowniczo prezentują się brzozowe gaje i pojedyncze okazy rozłożystych sosen niedaleko Kopiny.

Wieś Świerszczów wyróżnia się urodą i pewną nobliwością; jej początki datują się na poł. XV wieku. Można tu spotkać tradycyjną zabudowę drewnianą w otoczeniu starych drzew i przydomowych ogródków. Na wzniesieniu stoi drewniany, oszalowany kościół paraf. pw. św. Bazylego (foto 032) z 1795 roku. Po kasacie unii był on przejęty przez prawosławie, a w 1919 roku przez parafię rzymskokatolicką. W połowie ubiegłego stulecia świątynię przebudowano, powiększając ją dwukrotnie. Osobno stojąca drewniana dzwonnica dźwiga trzy dzwony o wadze od 145 do 523 kg. W pobliżu kościoła rosną pomnikowe okazy jesionów wyniosłych, imponujące wysokością i kilkumetrowymi obwodami pni.
Z dawnego zespołu dworsko-parkowego Rulikowskich i Bieńkowskich z przeł. XVII i XVIII wieku pozostały fragmenty barokowego, geometrycznego założenia parkowego, z resztkami alei i pomnikowymi okazami lipy drobnolistnej, grabu pospolitego i jesionu wyniosłego.

Do rezerwatu wodno-torfowiskowego „Jezioro Świerszczów” (12,25 ha) doprowadza fragment zielonego szlaku Pomników przyrody. Nie zachęcamy do samodzielnych prób dotarcia do jeziorka, ponieważ blisko brzegu można się zapaść w trzęsawisko. Lepiej ograniczyć się do zwiedzenia dalszego otoczenia zbiornika - lasu mieszanego i bagiennego. Na powierzchni ruchomej splei, czyli kożucha ze splątanych korzeni i kłączy roślinności torfowiskowej, występują rzadkie gatunki flory północnej, m.in. trzy gatunki rosiczek, aldrowanda pęcherzykowata, brzoza niska, wierzba lapońska i borówkolistna oraz modrzewnica zwyczajna.

Do Cycowa wracamy tą samą drogą, a następnie kontynuujemy podróż w kierunku południowym aż do wsi Głębokie, gdzie należy skręcić w stronę Łęcznej.
Z prawej strony drogi odsłania się Jezioro Głębokie, które leży w dużym obniżeniu krasowym. Na brzegu jeziora, w łodziach i na pomoście łatwo spotkać wędkarzy.
Końcowy odcinek drogi, od Wesołówki, biegnie blisko, wyraźnie zaznaczonej, doliny Świnki.

Wycieczka 4.
Z biegiem Wieprza

Pierwszą miejscowością na trasie jest wieś Łysołaje. Leży ona przy drodze z Biskupic do Łęcznej, na lewym brzegu Wieprza.
Naprzeciw kopca ziemnego z figurą Matki Boskiej otwiera się wejście do starego, naturalistycznego parku, ze znajdującym się w nim zabytkowym pałacem eklektycznym. Wystawiła go na pocz. XIX wieku rodzina Popławskich, obecnie mieści się tu szpital dla osób chorych umysłowo. Rotundowa kaplica, która stoi nieopodal pałacu, pochodzi z 1934 roku. Wśród ok. 700 drzew w parku, reprezentowanych przez ponad 40 gatunków, znaleźć można rzadkie okazy, m.in. katalpę bigoniowatą, lipę krymską i sosnę daglezję.
Na skraju wsi stoi wysoka, kolumnowa figura, z żelaznym krzyżem na szczycie, pochodząca z poł. XVIII wieku.

Natomiast przed wsią Jaszczów wznosi się duża, murowana kapliczka barokowa, z figurą Matki Boskiej z Dzieciątkiem, datowana na XVIII wiek. Nieco dalej, na skrzyżowaniu dróg, w zabytkowych zabudowaniach dawnej karczmy znajduje się szpital rejonowy.

Z Jaszczowa podążamy boczną drogą na wschód. Przekracza ona dolinę Wieprza, która w tym miejscu stanowi południowy skraj Nadwieprzańskiego Parku Krajobrazowego. Dolina charakteryzuje się wyraźną asymetrią. Lewe zbocze jest strome i podcięte, ponieważ w podłożu występują skały kredowe – głównie opoka krzemionkowa i wapień marglisty. Na suchych, eksponowanych ku południowi zboczach mają swoje siedliska kserofilne gatunki flory z płatami roślinności stepowej. Prawe zbocze jest niskie i niewyraźne, pokrywają go piaski polodowcowe tworzące jałowizny, toteż rosną na nich ubogie lasy sosnowe.

Za miejscowością Białka rozciągają się równinne, zmeliorowane łąki w górnym dorzeczu Białki i Mogielnicy. W pobliżu przysiółka Zgniła Struga k. Kanału Wieprz-Krzna spotkamy kompleks torfianek, które są wypełnione wodą zaskórną. W to miejsce często zdążają wędkarze.

W nieodległej wsi Wólka Bielecka, po drugiej stronie kanału, udostępniony jest dla turystów słowiański gród średniowieczny - Ośrodek Archeologiczny Choina-Horodyszcze. W grodzisku zrekonstruowane zostały fosy z tzw. płotem polskim, wały, brama wieżowa i tunelowa, ostrokół, studnia, a w budynku muzeum znajduje się makieta grodu z nadwieprzańskiej miejscowości Klarów.

Po zwiedzeniu tych miejsc wracamy do Jaszczowa, aby dojechać stamtąd do dużej osady Milejów. Miejscowość rozwijała się wraz z działalnością tutejszego zakładu przetwórstwa spożywczego, jaki tu prosperował już w I poł. XX wieku, gdy należał do rodziny Nałęcz-Roztworowskich.
Warto pospacerować po Milejowie i zobaczyć pozostałości zabudowań dworsko-folwarcznych wraz z parkiem. Najładniejsze widokowo miejsca znajdują się w głębokiej dolinie Wieprza, koło stadionu sportowego.
Tutejszy kościół paraf. pw. Wniebowzięcia NMP powstał w 1859 roku, w stylu eklektycznym, z fundacji Antoniego hrabiego Rostworowskiego. Ostatnio świątynię rozbudowano w ten sposób, że stary kościół tworzy prezbiterium nowego.

Kolejny kościół spotkamy w Łańcuchowie. Aby dojechać do wsi, należy skręcić za Milejowem w prawo, w drogę do Puchaczowa. Nadwieprzańska wieś Łańcuchów ma XIV-wieczną metrykę, a w XVII-XVIII wieku szczyciła się posiadaniem prawa miejskiego. Dobra Łańcuchowskie należały do wielu znacznych rodów: Szreniawitów, Kurapatwów, Orzechowskich, Spinków, Suffczyńskich, Wołk-Łaniewskich i Steckich.
W dużym, odrestaurowanym ośrodku dworsko-parkowym stoi okazały budynek dworu w stylu zakopiańskim. Zaprojektował go sam Stanisław Witkiewicz! Wspomniany kościół paraf. pw. św. Jana Chrzciciela, z pocz. XIX wieku, eklektyczny, ozdobiony jest wewnątrz interesującymi polichromiami, które namalowano w poł. XX wieku.

Następnie zdążamy do Wólki Łańcuchowskiej, ładnie położonej wsi na lewym brzegu Wieprza. Tu, nad stromym zboczem doliny, spoczywa w zbiorowych grobach 80 żołnierzy niemieckich i austriackich, a także 50 rosyjskich, którzy polegli podczas walk w czasie I wojny światowej.

Jedziemy dalej do Łęcznej przez Ciechanki Krzesimowskie, a potem pokonujemy drogę do Kijan prawym brzegiem Wieprza. W tym miejscu zaczyna się najpiękniejszy fragment Nadwieprzańskiego Parku Krajobrazowego. Rzeka wcina się głęboko w podłoże kredowe i tworzy także ładne zakola. Najatrakcyjniejsze widokowo miejsca można spotkać k. Witaniowa, Karolina i Ziółkowa.

Już z daleka ujrzymy wieżę kościoła paraf. pw. św. Anny w Kijanach. Świątynię zbudowano w I poł. XVIII wieku w stylu barokowym; szczególnym kunsztem wyróżniają się ołtarze. Na uwagę zasługują ponadto portrety: fundatora kościoła Atanazego Miączyńskiego oraz Sanguszków i Sapiehów.
Na cmentarzu parafialnym, wśród wielu interesujących nagrobków, stoi piramidalny grobowiec rodziny Skłodowskich, z której wywodziła się dwukrotna noblistka - Maria Curie.
Murowany pałac w Kijanach był wystawiony w 1850 roku dla rodziny Sonnenbergów, na reliktach budowli z XVII wieku. Pałac stoi w otoczeniu 8-hektarowego parku o charakterze krajobrazowym. Gospodarzem obiektów jest zespół szkół rolniczych; tradycje oświaty rolniczej sięgają tu początków ubiegłego stulecia.

Wycieczkę kończymy w Zawieprzycach. Już w XIV wieku istniała w tym miejscu wieś szlachecka, której właścicielami byli m.in. Firlejowie, budowniczowie tutejszego zamku. Na jego ruinach Atanazy Miączyński wystawił barokowy pałac i stworzył rozległą rezydencję. Była ona rozbudowywana przez rodzinę Morskich. Do naszych czasów przetrwało kilka ciekawych obiektów, które tworzą zabytkowy kompleks pałacowo-parkowy, jak: ruiny pałacu, oficyna, lamus, część ogrodzenia z bramą wjazdową, ruiny oranżerii, kolumnowa figura z krzyżem stojąca na kopcu ziemnym, dobrze zachowana kaplica na planie ośmioboku, z freskiem Sądu Ostatecznego na kopule sklepienia, zaprojektowana w stylu barokowym przez arch. Tylmana z Gameren, oraz park, z pomnikową aleją lipową i wieloma okazami drzew i krzewów. Wymienione obiekty położone są na stromym brzegu Wieprza, z którego rozpościera się jeden z najładniejszych widoków na ziemi łęczyńskiej.

Opracował: Stanisław Turski

■ ZOBACZ WIĘCEJ

Mapa